Mel Hartman – Als doden spreken

Bepaalde auteurs weten een diepe indruk te maken op hun lezers. Veel mensen kennen dat ene (of twee) boek(en) dat ze als kind lazen en dat ze nooit vergeten zijn, omdat de gecreëerde wereld je heeft meegevoerd en zich in je geworteld heeft. Moeiteloos roep je het gevoel op dat je tijdens het lezen had, zie je de ontstane beelden weer voor je en ben je weer even daar, in die wereld waar je geen genoeg van kon krijgen.
Als volwassene raken boeken ons ook, maar bijna nooit meer zo diep als toen. Bij mij kwam daar in eerste instantie verandering in door Stephen King, alhoewel ik nog een kind was toen ik hem ontdekte. Maar ik was in de twintig toen ik Mel Hartman aan dat minuscule lijstje toe kon voegen. Haar schrijven raakte iets, haar stijl nam mij mee en ik werd halsoverkop verliefd op het universum dat zij geschapen had in haar verhalen.
Toen zij dan ook aankondigde dat ze haar pen weer had opgepakt, na een schrijfpauze, was mijn vreugde meer dan groot! Langzaam maar zeker kwam de dag dichterbij dat ik weer kon genieten van haar nieuwste boek: Als doden dromen. Niet alleen is het een prequel op de Fantasiejagers, een serie waar ik geen genoeg van kon krijgen, maar tevens is het weer een geheel ander verhaal, opzichzelfstaand en als kers op de taart een Young Adult. Mijn verwachtingen waren dan ook hooggespannen. Zou het Mel weer lukken?
Daar kan ik volmondig ja op zeggen! Wederom weet zij de lezer voor zich te winnen en mee te voeren naar letterlijk een droomwereld: Terr.
In deze urban fantasy maak je kennis met April. Anders dan in de meeste YA is zij heerlijk ongenuanceerd, niet bepaald vrolijk te krijgen en je zou door deze combinatie ook denken niet al te sympathiek, maar het tegendeel is waar. Met het hart op de tong, impulsief en bij vlagen sarcastisch is zij diep van binnen juist een behoorlijk gevoelsmens. Of, nou ja, half ripper en half sirene, maar dat is een kleinigheidje. Wat ook een beetje tegenzit is dat zij met haar stem de doden (tijdelijk) tot leven kan wekken. En dat gebeurt dus per ongeluk. Want ja, ook zij maakt wel eens een foutje.
Al snel had zij gehoopt dat het nooit was gebeurd, want deze ondoordachte actie zet een reeks gebeurtenissen in gang waar April zonder pardon in meegesleept wordt.
April leeft en woont op Aarde en de dode heeft een klein en simpel verzoek voor haar: haar horloge naar haar broer op Terr brengen. Over het algemeen is zij de beroerdste niet, dus voldoet zij aan dit verzoek. Hup, door de dimensie scheur en snel weer terug naar haar geliefden. Maar het loopt héél anders. Ze ontdekt dat Terr in groot gevaar verkeert en ze moet alles op alles zetten om haar wereld te redden van zijn ondergang. Zowel op Terr als op Aarde lopen de wezens groot gevaar. Met enkele aanknopingspunten, maar vooral veel vraagtekens, gaat zij op zoek naar de ware toedracht met gevaar voor eigen leven.
Enerzijds spat de fantasy van de pagina’s af. De meest bizarre wezens passeren de revue, en daar komt de kracht van Mel om de hoek kijken. Met haar nuchtere omschrijving, bijna terloops, is het nog geloofwaardig ook. Door haar verhaal zou zelfs de meest nuchtere persoon bijna schoorvoetend toegeven dat ze best eens zouden kunnen bestaan. Mel weet namelijk als geen ander een andere dimensie neer te zetten en deze met logica en bijzonder goede verklaringen te verweven met onze wereld. Ik denk dat dat dan ook precies de reden is dat zij mij zo weet te raken. Met haar moeiteloze en vlotte schrijfstijl is zij wat mij betreft de koningin op het gebied van een wereld neerzetten op papier.
Naast deze factoren klopt alles. De setting, de uiteenlopende en goed uitgedachte personages en natuurlijk het verhaal zelf. Want dat staat als een huis. Ik jubel daarom vrolijk verder dat Mel ons trakteert op een nieuwe en tevens oude bekende wereld en met verve en overduidelijk een schrijvers hart haar personages weer een stem en vorm geeft en de droomwereld tot leven brengt. Want dat dromen hè? Dat zal na het lezen van dit verhaal een geheel andere dimensie krijgen. Je bent gewaarschuwd ;-).

Zin om meegezogen te worden naar een fantasierijke droomwereld vol met bijzondere wezens en subtiele verwijzingen naar de bestaande realiteit? Dat gebeurt in het nieuwste boek van Mel Hartman Als doden dromen. Hartman heeft al een aantal boeken op haar naam staan, maar dit is haar debuut bij Hamley Books. In Als doden dromen lees je over April Charles die per ongeluk een dode tot leven wekt, hetgeen een grote wending in haar leven veroorzaakt. Samen met een gemêleerde groep vrienden neemt ze de verantwoordelijkheid om de bedreiging van haar eigen wereld Terr tegen te gaan.
In dit boek komen twee werelden aan bod: Aarde en Terr. Terr is de wereld waar de aardse mens komt als hij droomt en Hartman weet hier een toffe en creatieve draai aan te geven. Er zijn allerlei bijzondere wezens, geheel verzonnen of licht geïnspireerd op bestaande mensen of personages, en op Terr gelden andere (ongeschreven) wetten dan op aarde. Het is daarom een feestje om deze wereld te ontdekken en begrijpen. Hartman weergeeft deze wereld heel duidelijk met korte, beknopte beschrijvingen en een klein beetje humor: “Je moest eens weten hoeveel mensen in droomtoestand in hun onderbroek rondlopen in mijn wereld […].” (2020: 14)
Het boek kun je razendsnel uitlezen. Dat komt ten eerste door de vlotte schrijfstijl. Hartman wisselt dialoog, monoloog en beschrijving veelvuldig af, de hoofdstukken zijn kort en het boek bevat afbeeldingen die aangeven in welke wereld het verhaal zich afspeelt. Soms bevat het boek wel wat lastige woorden (maar het legt dark web wel weer uit…) en vergeet de auteur kleine details te benoemen waardoor April ‘ineens’ sleutels van een appartement of een drankje in haar hand heeft. Daarnaast zet de auteur onwijs vaak een cliffhanger in, waardoor het boek lastig weg te leggen is. Wie wil nu niet weten wat er aan de hand is als een hoofdstuk eindigt met “Nu was ik degene die het uitgilde.” (2020: 62) of “Rode schoonheid, kom zo gauw mogelijk. Ik kreeg net verontrustend nieuws te horen over Terr.” (2020: 87) Het verhaal is chronologisch dus de lezer krijgt gelijk antwoord in het volgende hoofdstuk en dan kun je net zo goed gelijk het hoofdstuk uitlezen, toch?
Als doden dromen neemt de lezer niet alleen mee naar een bijzondere wereld, het zet je ook subtiel tot nadenken. De verwerkte thema’s zoals bedrog en intolerantie, en uitspraken zoals “Ze [mensen] verschuilen zich achter een facade van technologie, macht en geld en zien dat als beschaving, terwijl werkelijke beschaving van binnenuit komt, uit de ziel en het hart” (2020: 151) zetten de lezer tot nadenken. Lichte opmerkingen met maatschappijkritiek geven dit boek een mooie extra lading.
April wordt in den beginne neergezet als een onhandige en verstrooide 18-jarige, hetgeen ook terug te zien is in de schrijfstijl. Naarmate het verhaal een serieuzere toon krijgt, ondergaat April ook een ontwikkeling en dat komt de schrijfstijl ten goede. Uiteindelijk vond ik haar leeftijd niet echt passen bij haar gedrag, woordkeuze, woonsituatie en relaties. Ik had haar ouder geschat. Wat ik daarnaast vrij storend vind, is het overmatige drankgebruik. Als 18-jarige drinkt April niet de lichtste alcoholische versnaperingen en dat heeft geen verhaalgerelateerde gegronde reden. Als YA-boek vind ik dat niet echt passend, ook al is ze 18 jaar.
Ten slotte is de verhaallijn over het algemeen verfrissend, bijzonder en verrassend door de creatieve (bizarre?) ideeën van de auteur. Het einde is ietwat voorspelbaar aangezien een oplettende lezer snel doorheeft wie te vertrouwen is en wie niet, maar dat is niet storend. Samenvattend heeft in Als doden dromen de auteur ervoor gezorgd dat de lezer gauw weer terug wil naar Terr om te lezen wat daar nog meer te ontdekken valt. Gelukkig kan dat in het vervolg: Als doden fluisteren.

Mel Hartman is een naam die mij als blogger helemaal niet onbekend meer klinkt. Al tal van keren zag ik haar op sociale media voorbij komen, of werden haar diverse schrijfsels door collega-bloggers besproken. Met een schrijverscarrière die het levenslicht zag rond 2007 met het eerste deel uit de reeks Fantasiejagers kan ze ondertussen al een mooie index vullen met alle verhalen die ze heeft neergepend. Ikzelf had echter nog geen van haar verhalen onder ogen gekregen. Gelukkig kwam daar dit keer verandering in.
Toen ik voor het eerst de cover zag van Hartmans nieuwste telg die dit keer werd ondergebracht bij Hamley Books, maakte mijn hart een sprongetje. Een wondermooi coverontwerp (zoals we wel meer gewoon zijn van Sandra en de haren) en een blurb die iedere fantasyliefhebber liet kwijlen. Een combinatie die in ieder geval zal weten te scoren in elke etalage of boekenrek. Maar natuurlijk is er meer nodig om van een succes te kunnen spreken en ik keek dan ook vol verlangen uit naar de dag dat ik de voor mij onbekende schrijfstijl en bijhorende plot mocht ontdekken.
Als Doden Dromen is het eerste deel uit de Dodenreeks en werd eigenlijk geschreven (voor de liefhebbers) als een prequel op de Fantasiejagers-serie waarmee Hartman debuteerde. Gelukkig is het verhaal zo opgevat dat je helemaal geen voorkennis nodig hebt om je met volle teugen te kunnen onderdompelen in het verhaal. Het geheel bevat een aantal elementen die Kronieken van de Onderwereld en IZombie zo succesvol maakten, zonder dat het aanvoelt als een afkooksel van voormelde titels. Integendeel, het verhaal voelt erg fris en origineel aan, zelfs voor een genre waar zowat alles al op papier werd gezet.
De auteur dompelt haar lezers onder in een fantasiewereld waar zowat alle wezens waar je ooit van gehoord (of zelfs niet gehoord) hebt, vertegenwoordigd zijn, en dat maakt dat de setting bij momenten op het randje van “overbeladen” balanceert. Gelukkig brengt Hartman alles met mondjesmaat en gespreid doorheen het verhaal, zodat de lezer op elk moment het overzicht kan blijven behouden. Ze neemt overigens netjes haar tijd om de belangrijkste personages van een broodnodige achtergrond en emotionele lading te voorzien, al heeft de relatiestatus van de protagoniste, die meermaals nadrukkelijk in de verf wordt gezet, weinig tot geen meerwaarde voor het geheel.
Het verhaaltempo ligt aardig hoog en zal geen enkele lezer de tijd geven om het boek aan de kant te leggen. Samen met een intelligente verhaallijn die met veel zin voor interne logica werd naar voor gebracht, zorgt de strakke en beklijvende schrijfstijl dat dit boek de middelmaat ver overstijgt. Als eerste kennismaking met de kunde van deze schrijfster kan dit tellen. Het zal dan ook ongetwijfeld voor een hernieuwde interesse zorgen in haar debuutreeks. Bij mij in ieder geval.
Het boek is een uiterst toegankelijk verhaal voor zowel fantasy-adepten, als nieuwkomers in het genre en situeert zich op de grens tussen young adult en het zwaardere fantasywerk voor doorwinterde genrelezers.
Wie nu nog durft te beweren dat de lage landen geen kaas hebben gegeten van urban fantasy, die heeft dit boek nog niet gelezen. Driewerf hoera voor Hartman en laat dat vervolg maar komen.
En heel even serieus : Waar kan ik de Fantasiejagers nog ergens verkrijgen?

April is geboren als half Sirene en half Ripper. Van haar vriendengroep zijn er slechts een paar die dit van haar weten. Veel doet ze dan ook niet met haar gaven, totdat ze per ongeluk een dode wekt tijdens haar werk in een funerarium.
De gewekte dode brengt haar op een pad van waar ze van de ene verbazing in de andere strijd valt. Haar thuiswereld Terr blijkt in gevaar en dit kan ze niet zomaar laten gebeuren. April wil helpen maar kan zij dit ook? En wat betekend dit dan voor haar zelf?
“Met macht komt verantwoordelijkheid” (p.206)
Kijkend naar de cover valt de met sluiers bedekte wereld direct op. Enerzijds zien we een mooi bloemenveld, maar in het silhouet van het meisje vallen ook de kapotte gebouwen nogal op. De dromerige sfeer met de gouden letters maakt de cover erg aantrekkelijk. Duidelijk is dat er erg veel zorg is besteed aan de cover, maar ook het binnenwerk is voorzien van prachtige details.
In het verhaal zitten vele fantasierijke wezens waarvan enkele een sprankelende rol in het verhaal hebben gekregen. Voor de fantasy-kenners zijn de wezens wellicht al wel bekend, maar toch worden ze mooi gebruikt in ‘Als doden dromen’. April is het hoofdpersonage in het boek waarvan we helaas niet veel te weten krijgen over “hiervoor”. Ik was graag meer in haar als persoon getrokken. Wel is te zien wat voor een doortastende jonge vrouw ze is, die strijd voor het goede terwijl ze zelf ook in strijd is met zichzelf.
‘Als doden dromen’ heeft een fijn tempo in een redelijk korte vertelde tijd. Er is sprake van een mooie opbouw richting de strijd. De korte hoofdstukken maken dat het prettig snel te lezen is, al zal er door de aantrekkingskracht vrijwel altijd meer dan één hoofdstuk gelezen worden. Het boek heeft een einde wat openingen geeft voor een vervolg, deel 2 van de dodenreeks, maar toch is dit ook een mooi op zichzelf staand afgerond verhaal.
Het verhaal is zeker origineel, veelzijdig en erg sterk in het gebruik van het fantasy genre gemengd met spirituele elementen. Meestal was de spanningsboog erg mooi opgebouwd maar soms liep deze toch ook wat af of werd deze juist net iets te lang gerekt.
Mel Hartman schrijft toegankelijk op een prettige toon. Ze is in staat de wereld zodanig écht te maken waardoor je er als lezer ingezogen wordt en je alles erg levendig voor kunt stellen. Het gebruik van spirituele elementen werkt versterkend voor dit verhaal, waarbij lucide dromen een basis vormen voor ‘Als doden dromen’. Door het boek heen is te merken dat Hartman zeker wel thuis is in de spirituele wereld, of dat zij zich daarin goed geïnformeerd heeft.
Het boek is wat betreft schrijfwijze te vergelijken met een YA, maar om daar volledig voor door te kunnen gaan is het wellicht een enkele keer toch iets te seksueel.
Als doden dromen is het eerste deel uit de dodenreeks. In het voorjaar van 2021 kunnen we het tweede deel verwachten.
‘Als doden dromen’ valt zeker aan te bevelen aan liefhebbers van YA en fantasy. Wel had ik het idee dat dit pas een voorproefje is van wat de schrijfster van plan is met de reeks, en dat het “finalegevoel” dus nog moet komen.
Net aan 4 sterren.

Personages:
April is een heel boeiend personage zeker als hoofdpersoon. Juist doordat ze anders is dan de anderen en juist door haar luie karakter was het in het begin voor mijn idee niet een goede keuze. Dit veranderde al snel, door de manier waarop ze dingen uit Terr naar haar toetrekt. Hierdoor wordt ze sympathieker en geschikter als hoofdpersonage. Wat wel een groot pluspunt is in dit verhaal is dat April heel hedendaags is in het leven en in relaties en dat maakt het voor mij een speciaal karakter want dat zie je niet vaak. Van andere personages kreeg ik niet veel hoogte zoals de geliefden van April af en toe komen ze voorbij maar niet genoeg om ze te leren kennen en dat vond ik jammer, ik vind het altijd juist fijn om de mensen om het hoofdpersonage te leren kennen. Wat opviel is dat het een urban fantasy is maar dat ik de personages meer uit het begin stadium van young adult vond komen. Dat doet niet aan het feit onder dat het goede personages zijn waar je nog elke kant mij kan opgaan en dat is wat het interessant maakt.
Het kon me niet schelen dat ik vreselijk zou dromen, want ook als je je ogen openhield leefde je voortdurend in een benauwende droom.
Het verhaal:
Heel origineel dat is het eerste woord dat in me opkomt. Er gebeurd zoveel, maar geen dingen die je al 100x hebt gelezen. Het is heel humoristisch neergezet met veel elementen van fantasie. Je word meegetrokken in de wereld van April en wil er niet meer uitkomen. De hoofdstukken werden prachtig weergeven, het is zo vorm gegeven dat je wist in welke wereld je zat en dat vond ik heel goed, zo twijfelde je nooit en had je zekerheid een groot pluspunt. Het begin is prima, je zit gelijk in het verhaal omdat de kern waar het allemaal mee begint hier al vrij snel naar voren komt. Hierdoor geraak je in het verhaal en vlieg je door de kern heen, het is namelijk heel mooi om te lezen over die andere wereld waarin mythische wezens nog bestaan en dat is geweldig. Het einde was heel sterk. Het sloot goed af maar er bleef een goed open eindje waarin je in het volgende deel op verder kan. Conclusie heel origineel en een fantastische opbouw.
Al onze dromen kunnen uitkomen – als we de moed hebben om hen na te jagen.
De schrijfstijl:
Iets wat ik nog nooit heb gezien is wel hoe Mel Hartman dit verhaal heeft neergezet. Het is een manier die ik niet eerder ben tegengekomen en dat maakt het gelijken eigen en je onderscheid je van de rest. De kracht is dat Mel het zo heeft neergezet dat je niet het idee hebt dat je iets leest maar meer dat April zelf naast je zit om het te vertellen en dat is heel gaaf. Wat nog meer opviel waren de kleine hoofdstukken en dat was heel prettig je vloog er op die manier doorheen, de quotes die in het begin van een hoofdstuk worden gebruikt vond ik ook heel gaaf, hierdoor wordt het verhaal eigen en krijgt het meer dynamiek.
Wat ik nog wel even kwijt wil is dat LGTBQ+ in dit boek heel goed worden gepresenteerd, het wordt niet afgedaan als iets raars maar als iets gewoons en dat is ook hoe het is. Ik hoop dat meer mensen dat gaan inzien. Geweldig dat er nog auteurs zijn die dit gewoon thuis vinden horen in een boek, prachtig!
Vergeet niet te vechten voor je dromen. Je moet weten wat je wilt in het leven. Er is maar een ding dat maakt dat je droom onmogelijk wordt: de angst om te falen
Waardering:
Het zal geen shock worden als dit een hoge waardering krijgt. Ik geef het *4 van de 5* sterren. Juist omdat ik nog ruimte wil overlaten voor het tweede deel en niet gelijk te hard van stapel wil lopen. Dat neemt niet weg dat het een fantastisch boek is en waarschijnlijk ook een fantastische serie.
Laat mij niet zeggen dat dit liefde is geef mij maar zacht je kleine warme handen; wij zullen dwalen door de schemerlanden, waar dromen leven is.

Als doden dromen is het debuut van Mel Hartman bij uitgeverij Hamley Books. Het is een Young Adult boek over dromen, diversiteit, magische wezens en slechteriken! De schrijfstijl van Mel Hartman is erg pakkend en vlot. Af en toe laat ze het hoofdpersonage, April, rechtstreeks tegen de lezer praten en dat is echt onwijs tof. Je wordt hierdoor onderdeel van Als doden dromen en het verhaal kruipt onder je huid.
In Als doden dromen is best wel veel diversiteit verwerkt en dat vind ik een mooi onderdeel van het verhaal. Zo kom je onder andere homoseksualiteit, biseksualiteit en polygamie tegen. Mel Hartman laat dit op een hele onbedwongen manier voorbij komen en zorgt ervoor dat het helemaal niet geforceerd overkomt. Het past in het verhaal, het past bij de personages en maakt Als doden dromen uniek.
Wat ik wel een klein beetje jammer vind, is dat de (romantische) relaties in Als doden dromen niet echt worden uitgediept. Het blijft allemaal tamelijk oppervlakkig en dat is een gemiste kans. Mel Hartman had hiermee nog zoveel meer uit het verhaal kunnen halen, vooral omdat zij zich onderscheidt door veel diversiteit in haar verhaal te verwerken. Dit was nog beter op de lezer overgekomen als je weet waarom 3 mensen bij elkaar willen zijn. En waarom ze verliefd op elkaar zijn geworden.
Natuurlijk was dit niet het belangrijkste onderdeel van Als doden dromen, want dat is mijn ogen de worldbuilding en ik denk dat Mel Hartman dat ontzettend goed heeft gedaan. Ze heeft een unieke wereld geschept met Terr (de droomwereld) en tijdens het lezen lijkt het gewoon echt alsof je er zelf rondloopt. Er zijn ontzettend veel magische wezens en Mel Hartman laat ze met voldoende details tot leven komen voor de lezer. Eigenlijk is Als doden dromen gewoon net een film waar je naar zit te kijken!
Tot slot kan ik jullie nog vertellen dat Als doden dromen een erg spannend boek is, eigenlijk wel vanaf de allereerste pagina. Mel Hartman weet de aandacht van de lezer moeiteloos te pakken en niet meer los te laten. Met alles wat ze vertelt word je steeds nieuwsgieriger en het kwaad ligt altijd op de loer. Als doden dromen heeft een mooi eind, maar toch weet Mel Hartman de lezer naar het vervolg te laten verlangen. In februari 2021 verschijnt Als doden spreken.